21 czerwca – najdłuższy dzień roku, początek lata. Wszyscy myślą o zbliżającym się wielkimi krokami zakończeniu roku szkolnego i wakacjach. Pogoda tym bardziej do tego zachęta, bo po ponurej, chłodnej i raczej deszczowej wiośnie wszyscy są spragnieni słońca i ciepła.
21 czerwca to również Dzień Widoczności Pasków Klimatycznych. Tego dnia zarówno naukowcy, dziennikarze, aktywiści i edukatorzy używają grafik z paskami, by zwrócić uwagę na postępujące ocieplenie klimatu oraz potrzebę podjęcia natychmiastowych działań, mających na celu odwrócenie tendencji. Paski są uproszczoną graficzną reprezentacją tego, jak zmienia się klimat na naszej planecie, a ich pomysłodawcą jest Ed Hawkins z University of Reading.
Zadaniem pasków jest przykucie uwagi szerszej publiczności. Bo nic tak doskonale nie ilustruje problemu jak grafika przedstawiająca zmiany na przestrzeni dziesiątek lat. Punktem odniesienia jest średnia temperatura na Ziemi w latach 1971-2000. Niebieskie paski pokazują średnią temperaturę, która były niższa niż typowa wartość w wymienionych latach. Paski czerwone – wyższą. Im ciemniejszy kolor tym bardziej temperatura odbiegała od średniej z tych lat. Każdy pasek reprezentuje jeden rok kalendarzowy.
Warto zauważyć, że idea pasków klimatycznych funkcjonuje w Polsce już od lat 90.
– Ich pomysłodawczynią była śp. prof. Halina Lorenc, wieloletni pracownik IMGW. – przypomina prof. Mirosław Miętus, Dyrektor Centrum Badań i Rozwoju w IMGW-PIB. – Obie idee opierają się na wizualizacji zmienności temperatury, a ponieważ nasz mózg szybciej interpretuje informacje graficzne, natychmiast zauważamy, że w okresie, którego paski klimatyczne dotyczą zaczyna pojawiać się coraz więcej określonych barw, które dodatkowo łączą się w pewnego rodzaju klastry. W tym konkretnym przypadku jest coraz więcej czerwieni, co pokazuje jednoznacznie, że dążymy w ekspresowym tempie do przysłowiowej śmierci cieplnej.
Co ciekawe, na stronie www.showyourstropes.info można wygenerować paski dla poszczególnych regionów, krajów, a nawet miast – w Polsce dla Warszawy, Wrocławia, Poznania, Łodzi i Krakowa.
– Wystarczy spojrzeć na obrazek i można zrozumieć podstawowe przesłanie: planeta ogrzała się bardzo szybko, zwłaszcza w ciągu ostatnich 50 lat. – zauważa prof. Hawkins w jednym z wywiadów. – Bardzo skuteczne jest także pokazywanie pasków dla różnych państw i zwracanie uwagi, że ociepla się nie tylko cała planeta jako ogół, lecz również każdy kraj osobno. To w bardzo wyraźny sposób uzmysławia, że zmiana klimatu wpływa na wszystkich, gdziekolwiek by nie żyli.
Polacy coraz częściej dostrzegają też, że globalne ocieplenie nie jest odległym problemem „gdzieś w Afryce”, ale realnym zagrożeniem również dla mieszkańców Europy. Ekstremalne temperatury, coraz częstsze fale upałów czy pożary lasów w takich krajach jak Szwecja, Grecja czy Hiszpania powodują, że zaczynamy dostrzegać problem, i że dotyka on każdego mieszkańca globu. Jak pokazują dane, zaledwie 8% Polaków nie wierzy w to, że klimat się zmienia. Coraz częściej kładziemy nacisk na oszczędzanie wody, przemyślane zakupy lub ograniczenie spożycia mięsa.
Ostatnie apokaliptyczne obrazy Nowego Jorku zasnutego dymem znad Kanady dobitnie obrazują skalę zmian, z jakimi się mierzymy.
– O ścieżce, którą podążymy, zadecydują nasze wybory, nasze działania lub ich brak. Obecnie jesteśmy na rozdrożu. Od nas zależy, czy będziemy dodawać gazy cieplarniane do atmosfery, a temperatury będą rosnąć bardzo szybko, czy doprowadzimy do drastycznego ścięcia emisji i temperatury zaczną się stabilizować – dodaje Hawkins.
Zachęcamy do zajrzenia na stronę showyourstripes.info i porównania wykresów dla różnych regionów, krajów czy miast oraz pokazania swoich pasków w mediach społecznościowych!
Anna Owczarek
Bibliografia:
Naukaoklimacie.pl
Showyourstripes.info
https://obserwator.imgw.pl/paski-na-paski/
swiatoze.pl
