Cztery miliony złotych Samorząd Województwa Wielkopolskiego przeznaczył na walkę
z marnowaniem żywności. I to nie koniec, bowiem w planach są kolejne działania ratujące żywność przed zmarnowaniem, które nie tylko promują, ale przede wszystkim uczą
i zachęcają do wprowadzania w życie pozytywnych nawyków „zero waste”.

W Polsce każdego roku marnuje się blisko 5 mln ton żywności. Zatrważające dane opublikowane w raporcie pod nazwą „Nie Marnuj Jedzenia 2023″ w ramach Programu Racjonalizacji i Ograniczenia Marnotrawstwa Żywności (PROM) potwierdzają, że za 60 proc. wyrzucanych produktów spożywczych odpowiadają konsumenci. W samej Wielkopolsce rocznie wyrzuca się około 500 tysięcy ton żywności. Jak temu zaradzić?

– Samorząd Województwa Wielkopolskiego jest pionierem wśród wszystkich samorządów
w Polsce, bowiem wprowadził w życie „Program ograniczania marnotrawstwa i strat żywności w Wielkopolsce na lata 2021-2025” – mówi Krzysztof Grabowski, Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego – Dzięki niemu uruchomione zostały konkursy dotacyjne, dla gmin i organizacji pozarządowych, za pomocą których wspieramy transport i magazynowanie żywności zagrożonej zmarnowaniem, przyczyniamy się do powstawania jadłodzielni, zakupu małych mobilnych kuchni warsztatowych oraz działają ośrodki ograniczania marnotrawstwa żywności i pomocy żywnościowej.

 „Zero waste” smaczne jest

Flagowym działaniem, które cieszy się bardzo dużą popularnością wśród organizacji pozarządowych jest konkurs dotacyjny na zakup małej mobilnej kuchni warsztatowej.

– Z naszej oferty najczęściej korzystają koła gospodyń wiejskich, które oprócz zakupu niezbędnego sprzętu do gotowania zobligowane są w ramach dotacji zorganizować warsztaty dotyczące niemarnowania żywości – mówi Krzysztof Grabowski, Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego – Dotychczas zakupionych zostało 94 małych mobilnych kuchni warsztatowych, które służą lokalnym społecznościom jako narzędzie wspierające walkę z marnowaniem żywności.  

Jak wygląda mała mobilna kuchnia warsztatowa? To kompaktowych rozmiarów wózek
z podstawowym sprzętem kuchennym, kompletowanym według potrzeb i przeznaczenia. Mobilny charakter urządzenia sprawia, że pokazy kulinarne organizowane przy okazji wydarzeń plenerowych trafiają  do szerokiej rzeszy odbiorców – bez względu na wiek. Co istotne, warsztaty z gotowania „zero waste” to nie tylko szeroki aspekt edukacyjny, ale przede wszystkim możliwość degustacji, dzięki której od razu można się przekonać, że potrawy
z resztek są nie tylko pełnowartościowe, ale przede wszystkim smaczne.

Dzielmy się jedzeniem

W walkę z marnowaniem żywności mogą włączyć się samorządy gminne, aplikując o dotację w konkursie „Wielkopolskie Jadłodzielnie”. Po otrzymaniu wsparcia z budżetu Województwa Wielkopolskiego możliwy jest zakup kontenera z lodówką i regałem, w których umieszczana jest żywność nadająca się do spożycia. Do jadłodzielni zazwyczaj trafiają posiłki, które zostają w gospodarstwach domowych, ale również produkty ze sklepów, hurtowni i restauracji.  Dzięki temu zamiast wyrzucać żywność do kosza, można podzielić się nią z innymi. Dotychczas na terenie Wielkopolski powstało 29 jadłodzielni umożliwiających dzielenie się żywnością.
Z relacji gmin, które skorzystały ze wsparcia Samorządu Województwa Wielkopolskiego wynika, że wśród społeczeństwa jest potrzeba dzielenia się, szczególnie  w okresach świątecznych.

Wsparcie instytucji pomocowych

Jednym z pierwszych działań podjętych w ramach „Programu ograniczania marnotrawstwa
i strat żywności w Wielkopolsce na lata 2021-2025” jest dofinansowanie kosztów transportu
i magazynowania żywności pozyskiwanej ze sklepów i przekazywanej osobom potrzebującym. Ze wsparcia tego najczęściej korzystają banki żywności z Wielkopolski oraz organizacje pomocowe zajmujące się ratowaniem żywności zagrożonej zmarnowaniem. Żywność odbierana jest ze sklepów wielkopowierzchniowych i dostarczana lokalnym organizacjom, które przekazują ją osobom potrzebującym, znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej.

Dodatkowo banki żywności organizują „Ośrodki Ograniczania Marnotrawstwa Żywności
i Pomocy Żywnościowej” w subregionach: poznańskim, konińskim, kaliskim, leszczyńskim
i pilskim. Ich rolą jest lokalne inicjowanie działań edukacyjnych i informacyjnych zapobiegających marnowaniu żywności, poprzez organizację m.in. szkoleń, warsztatów, pokazów kulinarnych, pogadanek oraz zbiórek żywności. Do współpracy w ramach funkcjonowania ośrodków zapraszani są wolontariusze oraz lokalne organizacje pozarządowe. Dzięki temu wzrasta świadomość społeczna na temat niemarnowania żywności i życia w myśl idei „zero waste”.

Skutecznie edukujemy

Bez wątpienia skutecznym narzędziem w walce z marnotrawstwem żywności jest szeroko rozumiana edukacja. Od czterech lat na targi „Smaki Regionów” w Poznaniu zapraszani są uczniowie z wielkopolskich szkół o profilu gastronomicznym, dla których organizowane są pokazy kulinarne z wykorzystaniem produktów zagrożonych marnotrawstwem. Każda dotychczasowa edycja odbywała się z udziałem znanych szefów kuchni: Łukasza Konika, Kurta Schellera czy Laurentiu Zediu – „Lorka”. Pokazy cieszą się dużym zainteresowaniem wśród młodzieży, która chętnie włącza się do udziału w gotowaniu i pomaga
w przygotowywaniu posiłków.

– W tym roku padł rekord, bowiem w pokazach prowadzonych przez masterchefa Lorka łącznie uczestniczyło 780 uczniów z całej Wielkopolski! W ciągu czterech lat w pokazach kulinarnych udział wzięło ponad 2,5 tysiąca uczniów, którym Samorząd Województwa Wielkopolskiego zapewnił bezpłatny transport z różnych części regionu – mówi Krzysztof  Grabowski, Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego.

W roli edukatorów doskonale spisują się również banki żywności, które od wielu lat współpracują z  Samorządem Województwa Wielkopolskiego, realizując zadania strategii województwa na rzecz niemarnowania żywności. Instytucje te nie tylko korzystają z dotacji, ale także wspierają swoim doświadczeniem w zakresie ratowania żywności. W ramach współpracy prowadzone są pokazy kulinarne, instruktaże i warsztaty z niemarnowania żywności skierowane dla wszystkich grup wiekowych. W tym roku po raz drugi banki żywności uczestniczyły w Bitwie Małych Mobilnych Kuchni Warsztatowych, która zorganizowana została podczas targów „Smaki Regionów” w Poznaniu. Tematem przewodnim pokazów było przygotowanie posiłków z czterech najczęściej wyrzucanych produktów: chleba, warzyw, nabiału i wędlin. Podobny edukacyjny charakter mają pokazy kulinarne prezentowane podczas wydarzeń plenerowych, jak „Piknink na Fest”, czy dożynki wojewódzkie. Pozytywnym odbiorem cieszą się również liczne spotkania pokazowe organizowane dla słuchaczy
i członków Uniwersytetów Trzeciego Wieku działających na terenie Wielkopolski.

Pokazy kulinarne przygotowywane przez banki żywności zawsze cieszą się dużym zainteresowaniem wsród publiczności. To potwierdzenie tego, że „zero waste” smaczne jest.

Krzysztof Grabowski – Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego dziękował kucharzowi Larentiu Zediu „Lorkowi” za przeprowadzenie warsztatów kulinarnych z wykorzystaniem żywności zagrożonej zmarnowaniem.